เหรียญหล่อโบราณ หลวงพ่อธรรมจักร วัดเขาธรรมามูล เนื้อตะกั่วเก่า

คำอธิบาย

หลวงพ่อธรรมจักร ถือว่าเป็นพระพุทธรูปคู่เมืองของ จ.ชัยนาท มาแต่โบราณประดิษฐานอยู่ในพระวิหาร วัดธรรมามูลวรวิหาร ต.ธรรมามูล อ.เมือง จ.ชัยนาท องค์หลวงพ่อธรรมจักรเป็นพระพุทธรูปยืนปางห้ามญาติ สูงประมาณ 8 ศอก เนื้อทองสัมฤทธิ์ปัจจุบันพอกปูนปิดไว้ มีรูปธรรมจักรอยู่กลางพระหัตถ์ขวา ประทับยืนบนฐานรูปดอกบัว เป็นศิลปะผสมระหว่างสุโขทัยกับอยุธยา

ตามตำนานเล่าสืบต่อกันมาแต่โบราณว่า มีผู้พบพระพุทธรูปลอยตามแม่น้ำเจ้าพระยา เมื่อลอยมาถึงบริเวณหน้าวัดธรรมามูลวรวิหารปรากฏว่าได้ลอยวนเวียนอยู่ พระภิกษุและชาวบ้านจึงได้ทำพิธีอัญเชิญขึ้นมาประดิษฐานที่วัด โดยนำเชือกพร้อมด้ายสายสิญจน์ผูกกับพระพุทธรูป แต่ไม่สามารถดึงขึ้นมาได้ จนกระทั่งตกเย็นจึงแยกย้ายกันกลับ โดยวางแผนว่าจะมาดึงในวันรุ่งขึ้น ในตอนเช้าวันต่อมาชาวบ้านต่างแปลกใจ เมื่อไม่พบพระพุทธรูปซึ่งได้ผูกไว้ที่ชายน้ำ ต่างคิดว่าพระพุทธรูปได้หลุดลอยน้ำไปแล้วจึงแยกย้ายกันกลับ

แต่ปรากฏว่าในขณะนั้นได้มีผู้พบเห็นพระพุทธรูปองค์ที่ลอยน้ำมานั้นได้มาประดิษฐานปิดขวางทางเข้าประตูวิหารวัดธรรมามูลวรวิหาร ซึ่งอยู่ที่บริเวณไหล่เขา จึงเรียกชาวบ้านที่อยู่ด้านหลังให้ขึ้นไปดู ซึ่งทำให้เกิดความแปลกใจ และศรัทธาต่อองค์หลวงพ่อธรรมจักร จึงร่วมกันต่อเติมพระวิหารออกมาอีกหนึ่งช่วง รวมเป็น 3 ช่วง

จากบันทึกคำบอกเล่า เมื่อองค์หลวงพ่อประดิษฐานอยู่ได้ 3 วัน ก็ได้หายไปจากพระวิหาร และกลับมาประดิษฐานดังเดิม โดยไม่ทราบสาเหตุ ซึ่งมีแต่โคลนและจอกแหนติดเปื้อนขึ้นมาด้วย ชาวบ้านจึงนำโซ่มาผูกไว้ เพื่อไม่ให้หลวงพ่อหายไปอีก

ต่อมามีชายต่างถิ่นล่องแพมาจากทางเหนือเพื่อตามหาพระพุทธรูป เมื่อมาถึงวัดธรรมามูลวรวิหาร จึงได้พบพระพุทธรูปที่กำลังตามหาอยู่ ขณะนั้นเป็นเวลาค่ำชายผู้นั้นจึงได้อาศัยนอนอยู่ที่วัดเพื่อรอเวลาอัญเชิญองค์หลวงพ่อกลับไปประดิษฐาน ณ วัดเดิมในเวลาเช้า

แต่กลับนอนฝันว่าหลวงพ่อไม่ขอกลับ แต่จะขออยู่ที่วัดธรรมามูลวรวิหาร ครั้นรุ่งเช้าเขาจึงลาท่านสมภารเพื่อเดินทางกลับบ้าน และได้ขอถอดเอาจักรที่ฝ่าพระหัตถ์องค์หลวงพ่อกลับไปด้วย นับแต่นั้นมาหลวงพ่อก็ไม่หายไปไหนอีกเลย ชาวบ้านจึงได้นำโซ่ออกและได้ร่วมกันสร้างจักรที่ฝ่าพระหัตถ์ขึ้นมาใหม่